امروزه موقعیت یاب های ماهواره ای یکی از تجهیزاتی است که نقشی اساسی در ردیابی ایفا می کند. اما چیزی که باید گفته شود این است که تجهیزات موقعیت یاب ماهواره ای در یک سیستم به نام GPS خلاصه نمی شود. هر چند از این سیستم به عنوان اولین موقعیت یاب نام برده می شود. اما امروزه مدل های دیگری از این موقعیت یاب ها در خدمت جامعه هستند که بعضی محدود به منطقه ای خاص و بعضی جنبه بین المللی دارند. در ادامه و در نوشته پیش رو از هلدینگ اطلس پیمایش گارمین در مورد GPS توضیحاتی خواهیم داد.
موقعیت یاب ماهواره ای
مکان یاب ماهواره ای به تجهیزاتی گفته می شود که با کمک ماهواره هایی که در فضای اطراف زمین در حالا چرخش هستند موقعیت مکانی کاربر خود را مشخص می کنند. به این سیستم مکان یاب ماهواره ای GPS می گویند. این سیستم اولین بار توسط ارتش آمریکا به کار گرفته شد که فقط جنبه نظامی داشت. اما به خاطر استقبال بسیار زیاد در بخش های دیگر هم دیده شد. سیستم GPS از 24 ماهواره تشکیل گردیده که وظیفه ارسال و تحلیل اطلاعات به ایستگاه های زمینی و انتقال آن به کاربر را بر عهده دارند. نکته مهم این که امروزه تنها موقعیت یاب ماهواره ای جی پی اس گارمین نیست. سیستم های دیگری هم با شرایط مختلف با برندهای متنوع در حال فعالیت هستند.
انواع موقعیت یاب ماهواره ای
مکان یاب های ماهواره ای به دو دسته تقسیم می شوند:
موقعیت یاب بین المللی
این مدل کل دنیا را تحت پوشش قرار داده و خدمات آن محدود به کشور و منطقه خاصی نمی شود. مانند GPS.
ردیاب منطقه ای
نوع دوم ردیاب منطقه ای می باشد که محدوده و مطقه یا قاره خاصی را تحت پوشش قرار می دهد. مانند موقعیت یاب هندی IRNSS که توسط سازمان فضایی هند طراحی و مورد استفاده قرار می گیرد. تحت نظارت دولت هند فقط این کشور را تحت پوشش قرار می دهد.
انواع موقعیت یاب های جهانی
سیستم های موقعیت یاب جهانی همانگونه که گفته شد جنبه بین المللی دارند. هر چند توسط کشور خاصی طراحی و راه اندازی گردیده اما استفاده از آن جنبه بین المللی دارد که عبارتند از:
سیستم موقعیت یاب GPS
همانطور که گفته شد توسط ارتش امریکا راه اندازی گردیده و امروزه جنبه بین المللی دارد. استفاده از آن رایگان می باشد.
سیستم موقعیت یاب ماهواره ای روسی به نام GLONASS
این سیستم توسط ارتش اتحاد جماهیر شوروی سابق طراحی و راه اندازی گردیده. دارای 24 ماهواره پشتیبانی می باشد و از لحاظ دقت و کارایی رقیب GPS است.
سیستم موقعیت یاب چینی COPMASS(درحال توسعه و پیشرفت)
این سیستم در کشور چین طراحی و ساخته شده که جنبه جهانی داشته و از 3 ماهواره کمکی در مدار زمین جهت موقعیت یابی استفاده می کند.
سیستم موقعیت یاب ماهواره ای گالیله
این سیستم ماهواره ای وابسته به آژانس فضایی اروپا و اتحادیه اروپا است که درزمینه غیرنظامی مورد استفاده جهانی قرار می گیرد. این سیستم در حال حاضر بصورت خرید اشتراک می باشد. انتظار می رود در سال 2019 بصورت کامل و مجهز درخدمت عموم باشد.
موارد استفاده موقعیت یاب ماهواره ای
موارد استفاده از موقعیت یاب های جهانی عبارتند از:
حمل و نقل و ناوگان هوایی
اکثر هواپیماهای مدرن امروزه مجهز به سیستم موقعیت یابی جهانی بوده که مسیر پرواز، ساعت و مدت پرواز آن مشخص و در صورت تمایل توسط اپلیکیشن در اختیار کاربر قرار می گیرد.
استفاده در حمل و نقل دریایی
از جی پی اس دریایی گارمین و دیگر مدل ها برای مسیریابی در کشتی ها استفاده می گردد. این موقعیت یاب ماهواره ای ضمن نشان دادن نزدیک ترین مسیر از وضعیت جوی و حتی وضعیت آب و هوایی در طول آینده سفر نیز مسئولین کشتی را با خبر خواهند ساخت.
نقشه برداری
یکی از پرکاربرد ترین موارد استفاده از موقعیت یاب جهانی برای استفاده در ترسیم نقشه و اندازه گیری مناطق روی زمین و زیر دریا، برای استفاده و ترسیم نقشه های مرزی بین کشورها بر اساس استانداردهای بین المللی است.
موقعیت یاب و شرایط نظامی
هر چند استفاده از موقعیت یابی بین المللی جنبه عمومی دارد. اما از این امکانات در موارد نظامی نیز استفاده می گردد تا در مانورهای نظامی و حتی جنگ ها برای جابجایی نیروهای مکانیزه و فردی مورد استفاده قرار گیرد.
کشاورزی
از خدمات موقعیت یاب اینکه کشاورزان با نصب گیرینده های دیجیتال بر روی تراکتورهای کشاورزی مناطقی از زمین هایی که باید عملیات کشاورزی بر روی آنها انجام گردد را مشخص نموده و کارها بر طبق اصول انجام پذیرد.
سخن آخر
در این مقاله از وب سایت هلدینگ اطلس پیمایش ما به بررسی موقعیت یاب ماهواره ای پرداختیم. اما نکته آخر این که از موقعیت یاب ها در موارد دیگری نیز استفاده می شود. مانند تحقیقات علمی، اکتشافات، خدمات مالی و اجتماعی، راهنمایی ناوگان های حمل و نقل زمینی و دیگر موارد که همگی موارد استفاده خاص خود را دارند.